ADHD u dzieci, młodzieży i osób dorosłych

ADHD, czyli z ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder (Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej), to neurobiologiczne zaburzenie rozwoju, które objawia się trudnościami w utrzymaniu uwagi, nadmierną impulsywnością oraz nadmierną aktywnością lub niepokojem, które są nieadekwatne do wieku i rozwoju jednostki.

ADHD jest heterogenicznym zaburzeniem, co oznacza, że może przejawiać się różnorodnie u różnych osób. Nie ma jednej konkretnej przyczyny ADHD; zazwyczaj jest to wynik złożonego oddziaływania czynników genetycznych, środowiskowych i neurologicznych.

Ważne jest zrozumienie, że ADHD nie jest wynikiem lenistwa, nieposłuszeństwa czy złego wychowania. To realne zaburzenie neurobiologiczne, które wymaga odpowiedniego zrozumienia i leczenia. Osoby z ADHD mogą korzystać z terapii behawioralnych, edukacyjnych oraz farmakologicznych, aby zarządzać objawami i poprawić funkcjonowanie codzienne. Wczesna identyfikacja i interwencja są kluczowe dla zapewnienia wsparcia osobom z ADHD.

 

ADHD u dzieci 

 

Objawy ADHD u dziecka mogą różnić się w zależności od typu ADHD, które występuje (niektóre dzieci mogą mieć cechy dominujące nadpobudliwość, inne trudności z koncentracją, a inne mogą wykazywać oba te symptomy).  Częste objawy ADHD u dzieci to:

1. Trudności w utrzymaniu uwagi:

1. • Z trudnością koncentruje się na zadaniach szkolnych lub domowych.
   • Wydaje się nieświadome, gdy osoba mówi do niego lub gdy próbuje przeczytać coś.
   • Trudności w śledzeniu szczegółów lub wykonaniu zadań wymagających długotrwałego skupienia uwagi.

1. Nadmierna impulsywność:

1. • Odpowiada zanim pytanie zostanie ukończone.
   • Przerywa lub wtrąca się w rozmowy lub zabawy innych osób.
   • Ma trudności z oczekiwaniem na swoją kolej.

1. Nadpobudliwość:

1. • Wydaje się niezwykle ruchliwe i trudne do uspokojenia.
   • Trudności w siedzeniu w miejscu, np. w szkole lub podczas posiłków.
   • Ciągłe ruszanie rękami lub nogami.

1. Problemy z organizacją i zarządzaniem czasem:

1. • Ma trudności w utrzymaniu porządku w swoim otoczeniu.
   • Często gubi lub zapomina przedmiotów potrzebnych do wykonania zadań.

1. Zachowania ryzykowne:

1. • Wydaje się nieświadome konsekwencji swoich działań.
   • Podejmuje działania bez zastanowienia nad skutkami.

1. Trudności w relacjach społecznych:

1. • Ma trudności z utrzymywaniem przyjaciół lub utrzymaniem pozytywnych interakcji z rówieśnikami.
   • Może mieć trudności w rozpoznawaniu społecznych sygnałów i zrozumieniu zachowań innych osób.

Należy pamiętać, że  objawy ADHD mogą występować u wszystkich dzieci w pewnym stopniu, ale u dzieci z ADHD są one bardziej nasilone i wpływają negatywnie na ich codzienne funkcjonowanie.

 

ADHD u młodzieży

Objawy ADHD u młodzieży mogą mieć różnorodny wpływ na codzienne funkcjonowanie i mogą się różnić w zależności od indywidualnych cech danej osoby. Częste objawy ADHD u młodzieży:

1. Trudności w utrzymaniu uwagi:
   • Z trudnością koncentruje się na zadaniach szkolnych lub domowych, często łatwo odrywa się od zajęć.
   • Zapomina o szczegółach i łatwo się dezorganizuje.
   • Łatwo traci zainteresowanie długotrwałymi zadaniami lub nauką.
2. Nadmierna impulsywność:
   • Odpowiada zanim pytanie zostanie ukończone.
   • Przerywa innym, nawet gdy są zajęci.
   • Wydaje się niezwykle niecierpliwy.
3. Nadpobudliwość:
   • Często jest niespokojne i ruchliwe, trudno jest mu usiedzieć w miejscu.
   • Mówi lub działa zanim będzie to odpowiednie, jest zwykle w ruchu.
4. Problemy z organizacją i zarządzaniem czasem:
   • Ma trudności z planowaniem zadań i utrzymaniem porządku w swoim otoczeniu.
   • Często gubi lub zapomina przedmiotów potrzebnych do wykonania zadań.
5. Zachowania ryzykowne:
   • Skłonność do podejmowania ryzykownych działań bez zastanowienia nad konsekwencjami.
   • Może wykazywać tendencje do nadużywania substancji lub podejmowania niebezpiecznych zachowań.
6. Trudności w relacjach społecznych:
   • Ma trudności z utrzymywaniem przyjaźni lub pozytywnych relacji z rówieśnikami.
   • Może mieć trudności w zrozumieniu społecznych zasad i zachowań.
7. Niski poziom tolerancji frustracji:
   • Szybko staje się zirytowany lub sfrustrowany, szczególnie w przypadku długotrwałych zadań lub sytuacji wymagających cierpliwości.
8. Trudności w nauce:
   • Może mieć trudności z wykonywaniem zadań szkolnych lub nawiązywaniem zrozumienia nowych koncepcji.
9. Trudności w organizacji czasu:
   • Może mieć problemy z planowaniem czasu i utrzymaniem harmonogramu.

 

ADHD u osób dorosłych

Objawy ADHD u dorosłych mogą być różnorodne i mogą się znacząco różnić w zależności od indywidualnych cech danej osoby. Typowe objawy to:

1. Trudności w utrzymaniu uwagi:

1. • Trudności w koncentracji na szczegółach, szczególnie wtedy, gdy zadania wymagają długotrwałego skupienia uwagi.
   • Częste zapominanie o codziennych obowiązkach lub trudności w wykonywaniu zadań z uwagi na łatwe odrywanie się myśli.

1. Nadmierna impulsywność:

1. • Skłonność do podejmowania szybkich decyzji bez dostatecznego zastanowienia się nad konsekwencjami.
   • Trudności w kontrolowaniu emocji, co może prowadzić do wybuchów gniewu lub frustracji.

1. Nadpobudliwość:

1. • Trudności w uspokojeniu się lub wyciszeniu myśli.
   • Częste uczucie niespokoju lub dyskomfortu w sytuacjach, które wymagają spokoju.

1. Problemy z organizacją i zarządzaniem czasem:

1. • Trudności w planowaniu zadań i utrzymaniu porządku w życiu codziennym.
   • Zapominanie o terminach lub niezrealizowanie obowiązków związanych z pracą, finansami lub codziennymi czynnościami.

1. Zachowania ryzykowne:

1. • Skłonność do podejmowania ryzykownych działań, np. nadmierna improwizacja, nadużywanie substancji lub niebezpieczne zachowania za kierownicą.

1. Trudności w relacjach społecznych:

1. • Problemy z utrzymywaniem długotrwałych relacji przyjacielskich lub partnerskich.
   • Trudności w rozpoznawaniu społecznych sygnałów i zrozumieniu perspektyw innych osób.

1. Niski poziom tolerancji frustracji:

1. • Szybkie poczucie frustracji lub nudności w przypadku długotrwałych zadań lub sytuacji wymagających cierpliwości.

 

Diagnoza ADHD

Diagnoza ADHD polega na ocenie obecności objawów charakterystycznych dla tego zaburzenia oraz wykluczeniu innych możliwych przyczyn tych objawów. Proces diagnozy ADHD jest złożony i obejmuje kilka kroków. Oto ogólny zarys tego procesu:

1. Wywiad kliniczny: Pierwszym krokiem jest zebranie szczegółowej historii zdrowia pacjenta. Specjalista zadaje pytania dotyczące objawów ADHD oraz ich wpływu na codzienne funkcjonowanie. Ważne jest również zidentyfikowanie ewentualnych czynników ryzyka i współistniejących problemów zdrowotnych.
2. Ocena objawów: Lekarz może użyć różnych narzędzi, takich jak kwestionariusze samooceny, kwestionariusze wypełniane przez opiekunów (np. rodziców, nauczycieli) oraz obserwacje behawioralne, aby ocenić występowanie i nasilenie objawów ADHD.
3. Ocena funkcjonowania społecznego i szkolnego: Jeśli diagnoza dotyczy dziecka, lekarz może skonsultować się z nauczycielami w celu uzyskania informacji na temat zachowania i funkcjonowania dziecka w szkole. U dorosłych lekarz może ocenić funkcjonowanie społeczne i zawodowe pacjenta.
4. Badania fizyczne: Lekarz może przeprowadzić badanie fizyczne, aby wykluczyć inne możliwe przyczyny objawów, które mogą imitować ADHD.
5. Wykluczenie innych możliwych przyczyn: Istnieje wiele innych problemów zdrowotnych i zaburzeń psychicznych, które mogą wywoływać objawy podobne do ADHD, dlatego ważne jest wykluczenie tych innych przyczyn.
6. Zastosowanie kryteriów diagnostycznych: Lekarz odwołuje się do kryteriów diagnostycznych ADHD, jak określone w klasyfikacji diagnostycznej DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) lub ICD-10 (International Classification of Diseases), aby ustalić, czy pacjent spełnia kryteria diagnozy.
7. Diagnoza i plan leczenia: Na podstawie zebranych danych i analizy objawów, lekarz dokonuje diagnozy ADHD. Jeśli diagnoza jest potwierdzona, lekarz wspólnie z pacjentem (i opiekunami, jeśli pacjent jest dzieckiem) opracowuje plan leczenia, który może obejmować terapię behawioralną, farmakoterapię, wsparcie edukacyjne oraz inne interwencje.

Gdzie szukać pomocy?

 

W gabinetach psychologicznych 'Nitka’ wspieramy dzieci, młodzież jak i dorosłych z objawami ADHD: oferujemy konsultacje wraz z diagnozą psychologiczną, terapię oraz wsparcie dla rodziców. Nasi specjaliści korzystają w diagnozie, w zależności od wieku pacjenta z  kwestionariusza Conners 3 oraz DIVA 5

Dlaczego diagnoza jak i terapia zaburzeń neurorozwojowych jest tak ważna?

1. Poprawia jakości życia: Osoby z ADHD często borykają się z trudnościami w codziennym funkcjonowaniu, takimi jak problemy szkolne, zawodowe, społeczne czy emocjonalne. Terapia może pomóc w zarządzaniu objawami ADHD i poprawić ogólną jakość życia, umożliwiając lepsze radzenie sobie z codziennymi wyzwaniami.
2. Poprawia funkcji poznawczych: ADHD może powodować trudności z koncentracją, pamięcią, planowaniem, organizacją oraz kontrolą impulsów. Terapia może pomóc w rozwijaniu strategii zarządzania tymi funkcjami poznawczymi, co może znacząco poprawić zdolność do wykonywania zadań i osiągania celów.
3. Poprawia relacji społecznych: Osoby z ADHD często borykają się z trudnościami w relacjach społecznych z rodziną, przyjaciółmi, kolegami z pracy czy rówieśnikami. Terapia może pomóc w rozwijaniu umiejętności społecznych, komunikacyjnych i radzenia sobie z emocjami, co może przyczynić się do poprawy relacji społecznych.
4. Zmniejsza ryzyko wystąpienia problemów współistniejących: ADHD może zwiększać ryzyko wystąpienia problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia nastroju, lęki, problemy związane z używkami czy zaburzenia zachowania. Terapia może pomóc w zarządzaniu ADHD i zmniejszeniu ryzyka wystąpienia tych problemów.
5. Zwiększa sukcesy edukacyjne i zawodowe: Dzieci i dorośli z ADHD mogą mieć trudności w szkole, pracy i osiąganiu swoich celów zawodowych. Terapia może pomóc w rozwijaniu umiejętności niezbędnych do osiągania sukcesów edukacyjnych i zawodowych, takich jak organizacja, zarządzanie czasem, skupienie uwagi i kontrola impulsów.
6. Zwiększa samoświadomość i akceptację: Terapia może pomóc osobom z ADHD w zrozumieniu i zaakceptowaniu swojej choroby oraz nauczeniu się radzenia sobie z jej konsekwencjami. Zwiększenie samoświadomości może również pomóc w zmniejszeniu stygmatyzacji związanego z ADHD i zwiększeniu poczucia własnej wartości.

W procesie terapii osób z objawami ADHD ważne jest również wsparcie rodziców oraz osób bliskich, dla których funkcjonowanie z osobą z ADHD jest często trudne – przysparza wielu frustracji i trudności. W naszej przestrzeni terapeutycznej wspieramy osoby najbliższe osób z ADHD wskazując sposoby radzenia sobie z emocjami, a rodzicom oferujemy wsparcie rodzicielskie w formie spotkań indywidualnych i grupy wsparcia.

Zapraszamy do kontaktu!